W ostatnim półwieczu, za życia jednego pokolenia, odnotowano radykalny wzrost produkcji rolniczej, zapewniający dostatek żywności w krajach rozwiniętych oraz zmniejszenie skali niedożywienia ludności krajów rozwijających się (Zduńczyk, 2022a, b). Równocześnie skumulowały się środowiskowe skutki zwiększania areału użytków rolniczych, a bardziej jeszcze powszechnego stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin oraz zwiększonej skali produkcji zwierzęcej. Celem artykułu jest przedstawienie złożoności współczesnych problemów, generowanych przez intensywną produkcje żywności, jak malejące zasoby ziemi przydatnej do produkcji żywności, niedobory wody, eutrofizacja wód, nadmierna produkcja CO2 oraz ograniczanie bioróżnorodności flory i fauny ziemi. Problemów, których ograniczenie jest celem Europejskiego Zielonego Ładu (EZŁ, 2021).

Piśmiennictwo:

1.      Alexander P., Brown C., Arneth A., Finnigan J., Rounsevell M.D. 2016. Human appropriation of land for food: the role of diet. Global Environ. Change, 41, 88-98.

2.      Bar-On Y.M., Phillips R., Milo R. 2018. The biomass distribution on Earth. Proc. Nat. Acad. Sci. 6506-6511.

3.      Chow L. K.M., Ghaly T.M., Gillings M.R. 2021. A survey of sub-inhibitory concentrations of

4.      antibiotics in the environment. J. Environ. Sci. 99: 21 – 27.

5.      Clark M., Tilman D. 2017. Comparative analysis of environmental impacts of agricultural

6.      production systems, agricultural input efficiency, and food choice. Environ. Res. Lett. 12, 064016.

7.      Duszyńska-Stolarska O., 2022. Hodowla drobiu w aspekcie zasobów genetycznych i ochrony bioróżnorodności. Hodowca Drobiu 8: 40-43.

8.      EU, 2016. EU Pesticides Database. European Commission. https://ec.europa.eu/food/plant/ pesticides/eu-pesticides-database/public/?event=homepage&language=EN.

9.      EZŁ, 2021. Komisja Europejska: Europejski Zielony Ład. Aspirowanie do miana pierwszego kontynentu neutralnego dla klimatu. https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl (dostęp 14.07.2021)

10.  FAO, 2019. World Food and Agriculture – Statistical pocketbook 2019. Rome.

11.  FAO 2020. Statistical Yearbook. https://www.fao.org/3/cb1329en/online/cb1329en.html.

12.  FAO. 2021. The state of the world’s land and water resources for food and agriculture (SOLAW). https://www.fao.org/land-water/solaw2021/en/.

13.  Foley J.A., Ramankutty N., Brauman K.A., Cassidy E.S., Gerber J.S., Johnston M., Mueller N.D., O’Connell C., Ray D.K., West P.C., Balzer C., Bennett E.M, Carpenter S.R., Hill, J.  Monfreda C., Polasky S., Rockström J., Sheehan J.,  Siebert S., Tilman D., Zaks D.P.M. 2011. Solutions for a cultivated planet. Nature 478, 337–342, https://www.nature.com/articles/nature10452.pdf.

14.  Houghton R.A. 2012. Carbon emissions and the drivers of deforestation and forest degradation in the tropics. Curr. Opin. Environ. Sustain. 4: 1–7.

15.  IPCC, 2019. Intergovernmental Panel on Climate Change Summary for policymakers. In P.R. Shukla, J. Skea, E. Calvo Buendia, V. Masson-Delmotte, H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, P. Zhai, R. Slade, S. Connors, R. van Diemen, M. Ferrat, E. Haughey, S. Luz, S. Neogi, M. Pathak, J. Petzold, J. Portugal Pereira, P. Vyas, E. Huntley, K. Kissick, M. Belkacemi, J. Malley (Eds.), Climate change and land: An IPCC special report on climate change, desertification, land degradation, sustainable land management, food security, and greenhouse gas fluxes in terrestrial ecosystems. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/ sites/4/2020/02/SPM_Updated-Jan20.pdf.

16.  Kalyabina V.P., Esimbekova E.N., Kopylova K.V., Kratasyuk V.A. 2021. Pesticides: formulants, distribution pathways and effects on human health – a review. Toxicol. Rep. 8: 1179-1192.

17.  KRI, 2021. Krajowy Raport Inwentaryzacyjny, 2021: Inwentaryzacja gazów cieplarnianych w Polsce dla lat 1988-2019. Ministerstwo Klimatu i Środowiska. https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/11150-NIR-2021-raport-syntetyczny.pdf

18.  Łukaszewicz E., 2022. Metody biotechnologiczne w ochronie bioróżnorodności ptaków. Polskie Drobiarstwo 8: 8-11.

19.  Meadows D.H., Meadows D.L., Randers J. 2004. Limits to Growth: The 30-year Update, Chelsea Publishing Company, White River Junction, VT. (Synopsis w wersji elektronicznej: https://donellameadows.org/ archives/ a-synopsis-limits-to-growth-the-30-year-update/).

20.  Pimentel D., Pimentel M. 2003. Sustainability of meat-based and plant-based diets and the environment. Am. J. Clin. Nutr. 78 (Suppl.) 660S-663S.

21.  Poore J., Nemecek T., 2018. Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers. Science, 360(6392), 987-992.

22.  Ritchie H., Roser M. 2019. Meat and Dairy Production. Our World in Data. https://ourworldindata.org/meat-production. (Last revision in November 2019).

23.  Steinfeld H., Gerber P., Wassenaar T., Castel V., Rosales M.M. de Haan C. 2006. Livestock’s long shadows: environmental issues and options. FAO Rzym. https://www.fao.org/3/a0701e/a0701e.pdf

24.  Shahid M., Khan M. S. 2022. Tolerance of pesticides and antibiotics among beneficial soil microbes recovered from contaminated rhizosphere of edible crops. Curr. Res. Microb. Sci. 2022; 3: 100091.

25.  Zduńczyk Z., 2022. Potrzeby i ograniczenia w produkcji żywności. Polskie Drobiarstwo 9.